En Sık Görülen Dört Gıda İntoleransı

Son yıllarda gıda intoleransı yaşadığını düşünen kişilerin sayısı oldukça artmış olmasına rağmen kaç kişinin gıda intoleransı yaşadığını bilmek oldukça zordur. Gıda intoleransı, keyifle tüketilen bir öğünden sonra sindirim sisteminde meydana gelen çeşitli belirtiler ile kendini gösteren bir durumdur. Özellikle yemek yedikten sonra ortaya çıkan şişkinlik, ishal ve karın ağrısı gibi semptomlar, o öğünde tüketilen besinlere karşı vücudun sindirim güçlüğü yaşadığını göstermektedir.

Gıda intoleransı ile gıda alerjileri birbirine karıştırılmaya oldukça müsait iki durumdur. Gıda alerjisi bağışıklık sistemi tepkisi olup vücuttaki savunma sisteminin antikor oluşturmasıyla sonuçlanırken, gıda intoleransı sindirim sisteminin vermiş olduğu bir tepkidir ve tüketilen besinlerin doğru bir şekilde sindirilmemesiyle ortaya çıkar.

Gıda intoleransı çoğunlukla sindirim sisteminde sorun oluşturan gıdaların beslenmeden düzeninden çıkarılması ile gerçekleştirilen eliminasyon diyetleri ile teşhis edilir. Eliminasyon diyetleri, belirli gıdaların 3 veya 4 haftalığına beslenmeden çıkartılıp, süreç sonunda tekrardan yavaş yavaş beslenmeye dahil edilmesi ile sindirim sistemi reaksiyonlarının gözlenmesidir.  Bu tür bir diyet, bireylerde hangi yiyeceklerin bahsedilen semptomlara neden olduğunu belirlemelerine yardımcı olur.

En Sık Görülen Dört Gıda İntoleransı

Gluten

Arpa, buğday, çavdar, yulaf gibi tahıl ürünlerinde bulunan ‘gluten’ proteini ısıya dayanıklı bir maddedir ve genellikle işlenmiş gıdaların homojen bir yapıya ulaşması ve gıdaya elastik bir yapı kazandırması sebebiyle gıda sanayisinde oldukça fazla kullanılır. Gluten denince ilk akla gelen çölyak hastalığı iken gluten intoleransının çölyak hastalığından farkı çölyak hastalığındaki gibi bedensel etkilere neden olmaması ve vücut saldırgan bir maddeye (yani glutene) karşı savaşırken bağırsak hasarı ortaya çıkmamasıdır. Ancak hem çölyak hastalığında hem de gluten intoleransında beslenme tedavisi tek tiptir ve glutensiz beslenmek şarttır.

Laktoz

Laktoz, süt ve süt ürünlerinde yer alan bir karbonhidrat türüdür. Süt ürünlerinde yer alan laktozun sindirimini sağlayan laktaz enziminin eksikliği ise laktoz intoleransını oluşturur. Çoğunlukla süt ürünleri tüketildikten sonra karında kramp, gaz, ishal gibi çeşitli semptomlarla ortaya çıkar. Laktoz intoleransında yapılması gereken, süt ve süt ürünlerinin tamamen beslenmeden çıkarılması değil daha az laktoz içeren besinlerin tüketilmesidir. Örneğin kefir, badem sütü, yoğurt….

Kafein

Tüm dünyada oldukça fazla kullanılan ve uyarıcı bir etkiye sahip olan kafein en çok çay, kahve, enerji içecekleri ve çikolata gibi besinlerde bulunur. Çoğunlukla sabahın ilk saatlerinde uyanıklığı sağlaması için tüketilen kafeinin yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek miktarı günde 100- 300 mg yani yaklaşık 1-3 fincan kahvedir. Bununla birlikte, bazı insanlar kafeine karşı daha duyarlıdır ve az miktarda tüketilse bile vücutları reaksiyon gösterebilir. Kafeine olan bu aşırı duyarlılık, genetik olduğu gibi, kafeini metabolize etme ve salgılama yeteneğinin azalmasıyla da ilişkilidir. Kafeine karşı duyarlılığı olan kişilerde kafein tüketiminden sonra görülen belirtiler arasında taşikardi yani hızlı kalp atımı, sinirlilik ve huzursuzluk vardır.

FODMAP’ler

Fermente olabilen frukto, oligo, di, mono sakkaritler ve poliolleri ifade eden bir terim olan FODMAP, pek çok gıdada bulunan ve sindirim sistemi rahatsızlığına sebep olabilen karbonhidrat türlerini içerir. FODMAP’ler ince bağırsakta zayıf bir şekilde emilir ve oradaki bağırsak bakterileri için yakıt olarak kullanıldıkları kalın bağırsağa gider. Bakteriler, gaz üreten, şişkinlik ve rahatsızlığa neden olan FODMAP’leri parçalar veya “fermente eder”. FODMAP intoleransı çoğunlukla huzursuz bağırsak sendromu bulunan kişilerde daha yaygın görülür ve şişkinlik, gaz, karın ağrısı, kabızlık gibi çeşitli semptomları oluşturur.

Gıda intoleransı gıda alerjilerinden farklıdır fakat yine de bireylerin sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bu intoleransları belirlemek için adım atmak gerekir. Eğer sizde belirli bir gıda maddesine karşı vücudunuzun tahammülsüzlük yaşadığından şüpheleniyorsanız, doktorunuzla ve diyetisyeninizle süreç, tanı ve tedavi seçenekleri hakkında mutlaka görüşmelisiniz.

Dyt. Sena Çetin