Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

Günlük hayatta yaşadığımız belirsizlik ve stres durumlarının artması sonucu huzur ve teselli kaynağı aramaya başlarız. Nitekim bir çoğumuz için bu kaynak yiyecekler olur. Fakat bazıları için bu durum yeme üzerindeki kontrolün bir kısmının veya tamamının kaybolması anlamına gelebilir. Kontrolün kaybolması sonucu tamamen doyana kadar yemek yemek ve sonrasında kendini suçlu hissedip kendine kızma davranışı göstermek ise tıkınırcasına yeme bozukluğu olarak tanımlanır.

Tıkınırcasına yeme bozukluğu inkar edilemez bir şekilde yaygın olmasına rağmen, çoğu kişi tarafından hala bilinmeyen bir durumdur.  Kısaca özetlemek gerekirse tıkınırcasına yeme durumu kişinin gün içerisinde kendini yoksun bıraktığı besinleri düşünerek bedeninde güçlü bir yeme isteği oluşturmasıyla başlar. Tüketilen her bir öğün aşırı şekilde rahatlama ve kendini iyi hissetme duygusunu getirirken durdurulamaz bir hale dönüşerek tıkınırcasına yeme epizodlarını oluşturur ve yemeğin bitmesi ile kişide oluşan kendini suçlu hissetme duygusu ile sonlanır.

Tıkınırcasına yeme durumunda en önemli nokta tüketilen besinlerin çoğunlukla “yasaklı” olarak tabir edilen çikolata, pasta, kurabiye gibi şeker ve yağ oranı yüksek, işlenmiş yada paketlenmiş yiyecekler, yani yemesi kolay olan, hazırlık gerektirmeyen yiyecekler olmasıdır. Tüketilen besinlere ek olarak önemli olan diğer bir nokta ise yeme hızıdır. Genelde insanlar tıkınırcasına yeme sırasında aşırı hızlı bir şekilde tüketim gösterirler. Çoğu kişi yiyecekleri neredeyse çiğnemeden yutarken, bazı kişiler yediklerini yutmak için bol miktarda içecek tüketirler. Yeme esnasında çoğu kişi ileri geri hareket ederek gergin tavırlar gösterirken, tipik bir tıkınırcasına yeme atağının kendine özgü bir gizlilik ilkesi vardır. Kişiler tıkınırcasına yemekten o kadar utanırlar ki bunu saklamak için ellerinden geleni yaparlar.

Şimdiye kadar tıkınırcasına yemenin neden ortaya çıktığına şaşırıyor olabilirsiniz. Ancak tıkınırcasına yeme ataklarının altında yatan birçok önemli etken vardır.

Kısıtlayıcı Diyetler

Gün içerisinde kısıtlayıcı bir diyetin benimsenmesi kişilerin açlığını daha çok hissedip, besinlere daha çok yönelmesine sebep olabilir. Bu durumda genelde hangi gıdadan ne kadar yenmesi konusunda katı kurallar vardır. Ancak tıkınırcasına yeme dürtüsü genellikle öğle saatlerinde başlar ve yoğunlaşarak konsantrasyon güçlüğü yaratıp kişinin iş çıkışı kendini paketli gıdalar aldığı bir markette bulmasıyla son bulur.

Aşırı Alkol Kullanımı

Alkol kullanımı o anki arzulara dayanma yeteneğini azaltır ve böylece diyet kurallarına uyma yeteneğini de engeller.

Yalnız Olmak

Tıkınırcasına yeme genelde bir gizlilik ilkesi barındırır. Bu nedenle tek başına yaşayan bireylerde risk artar çünkü etrafta sosyal engeller yoktur.

Regl Öncesi Gerginlik

Premenstural dönem yani kadınlarda bazı fiziksel ve psikolojik belirtilerin görüldüğü adet öncesi dönem daha iştahlı ve daha yoğun yemek yemeyi içerebilir. Bu durum tıkınırcasına yeme durumu yaşayan kişilerin regl öncesi kilo alımı veya depresyon, huzursuzluk gibi olumsuz bir duygu duruma verdikleri tepki olabilir. Tüm bunlarla beraber genetik etkenler, beyin yapısındaki çeşitli değişimler, beden algısının bozulması, psikolojik etkenler ve çeşitli travmalar kişilerin tıkınırcasına yeme bozukluğu yaşamasına sebep olabilir.

Aşırı yemenin üstesinden gelmenin ilk adımı bir psikiyatri uzmanı ve diyetisyen ile birlikte multidisipliner bir tedavi yaklaşımının uygulanmasıdır. Genel olarak, en etkili tedavi bilişsel davranışçı terapi ile kilo yönetiminin birlikte uygulanmasıdır ancak hangi tedavi yöntemi kullanılırsa kullanılsın, sağlıklı yaşam tarzı ve doğru beslenme seçimlerinin yapılması oldukça önemlidir. Gün içerisinde vücudun yeterli besini aldığına emin olmak tıkınırcasına yeme ataklarını bir nebzede olsa azaltacaktır. Bu nedenle gün içerisinde ne yenildiğinin ve miktarının kaydının tutulması ataklara yönelten tetikleyicilerin belirlenmesine yardımcı olacaktır. Unutmamak gerekir ki sağlık yalnızca bedenen değil aynı zamanda ruhsal olarak da iyilik halini barındırır.

Dyt. Sena Çetin