Su Ayak İzi

Kişisel su tüketiminizi bir gözden geçirecek olsanız aklınıza neler gelir? Elinizi yıkarken, dişlerinizi fırçalarken, duş alırken kullandığınız musluktan akan su, çamaşır ve bulaşık makineleriniz çalışırken kullanılan su, içtiğiniz su… Su tüketimi denilince çoğunlukla akıllara, doğrudan somut olarak harcadığımız su gelir aslında. Bunlar su tüketimimizin yalnızca bir kısmı, ancak su tüketimimiz bunlarla sınırlı değil. Somut olarak tükettiğimiz suyun yanı sıra hacim olarak daha büyük bir kütleye sahip olan su tüketimimizin kaynağı üretim. Satın alınan her ürünün ya da hizmetin sonucunda kişisel su tüketimi de artmakta ve doğrudan harcanılan su ile birlikte toplam su tüketim miktarını oluşturmakta.

Doğadaki Ayak İzlerimiz

Karbon ayak izi kavramı, uzunca bir süredir gündemimizde ve çok fazla insan artık bu kavrama hakim. Kişisel motorlu taşıtlar yerine toplu ulaşım araçlarını tercih etmek, elektrikli aletleri tasarruflu kullanmak ve ithal ürünler yerine yerli ürün tüketmek gibi eylemlerin karbon ayak izini azaltmaya yönelik olduğunun bilincindeyiz. Doğaya olan tek etkimiz ise karbon ayak izimizle sınırlı değil. Aslında gündemimizde olan fakat yakın zamanda çok daha fazla dikkat çekilen ve üzerinde oldukça durulması gereken bir başka kavram: Su ayak izi.

Su ayak izi kavramı ilk kez 2002 yılında, Hollanda’daki UNESCO-IHE Su Eğitimi Enstitüsü profesörü Arjen Hoekstra tarafından tanımlandı. Su ayak izi ya da sanal su içeriği çok boyutlu bir kavramdır. Kullandığımız ürünlerin ve hizmetlerin üretim ve tüketim süreçlerinde doğrudan ve dolaylı olarak sarf edilen toplam su miktarının ölçüsüdür. Bununla birlikte suyun kullanıldığı zaman aralığı, yer ve kullanılan suyun türü de miktarı kadar önemlidir.

Su Ayak İzi Nedir?

Su ayak izi kavramı, Su Ayak İzi Ağı (Water Footprint Network-WFN) ile Twente Üniversitesi tarafından geliştirilmiştir. Su ayak izi; hammaddenin işlenmesinden, doğrudan operasyonlara ve tüketicinin ürünü kullanmasına kadar geçen tüm süreçte, bir mal veya hizmet üretmek için gerekli tatlı su miktarının tüm tedarik zinciri içindeki ölçümünü ifade eder. Böylece bu kavram hem üretim sürecindeki dolaylı su kullanımını hem de doğrudan su kullanımını birlikte kapsar.

  • Mavi Su Ayak İzi:
    Bir ürünü üretmek için gereken yüzey ve yeraltı tatlı su kaynaklarının toplam hacmi için kullanılır. Genel olarak tatlı su kaynaklarını ifade eder.
  • Yeşil Su Ayak İzi:
    Bir ürünün üretiminde kullanılan toplam yağmur suyudur. Fakat burada sözü edilen yağmur suyu kaybolmaz ya da yeraltı sularına karışmaz; toprakta ya da bir süre için toprak üstünde saklanır. Yağış miktarı, yeşil su arzını ve talebini etkilediği için, bir bölgenin yeşil su gereksinimi değerlendirilirken iklim değişikliği ve değişkenliği göz önünde bulundurulmalıdır.
  • Gri Su Ayak İzi:
    Bu kavram kirliliğe yönelik bir göstergedir. Mevcut su kalitesi standartlarına dayalı olarak kirlilik yükünün bertaraf edilmesi ya da azaltılması için kullanılan tatlı su miktarını ifade eder. Bu nedenle, gri su kavramı nüfus ve endüstriyel büyüme ile ilişkili olarak ele alınır.

Bazı Ürünlerin Sudaki Ayak İzleri

Bir bardak kahve içmek istediğinizde aklınıza bununla birlikte ne kadar su tükettiğiniz geliyor mu? Şimdi birlikte bir bardak kahvenin hangi yollardan bize ulaştığına ve bu süreçte ne kadar su kullanıldığına bir bakalım: Kahve bitkisinin yetiştirilmesi, hasadının yapılması, işlenmesi, nakliye edilmesi, kahve çekirdeklerinin paketlenmesi, paketlerin satılması, kahvenin hazırlanması ve fincana konulması. Tüm bu süreç için gereken su miktarı 140 litredir. Bununla birlikte, kâğıt bardakta, süt ve şeker eklenerek tüketilirse harcanan su miktarı toplamda 208 litreye çıkar.

 

Ürün Litre
1 porsiyon kırmızı et (200 gr) 3100
1 porsiyon beyaz et (200 gr) 780
1 dilim ekmek 40
1 bardak kahve 140
1 bardak çay 30
1 bardak süt (Bu miktar süt tozunda beş kat daha fazladır.) 200
1 porsiyon pilav 150
1 adet küp şeker 7,5
1 porsiyon peynir (75 gr) 375
1 paket patates cipsi (200 gr) 185
1 bardak bira 75
1 kadeh şarap 120
1 hamburger 2400
1 adet portakal 50
1 bardak portakal suyu (200 ml) 170
1 adet A4 kağıt 10
1 çift deri ayakkabı 8000
Sanayi ürünleri: 80 litre x alınan ürünün fiyatı x 1,6 (Örnek: 20.000 TL’ye alınan bir arabanın sudaki ayak izi yaklaşık 2,587,478 litre)

Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Su ayak izi, buharlaşma dahil birim zamanda harcanan ve/veya kirletilen su miktarı hesaplanarak ölçülmektedir. Bireylerin, toplumların, ürünlerin, ülkelerin ya da bir iş kolunun su ayak izleri hesaplanabilir. Burada, bireyin veya toplumun tükettiği malların ve hizmetlerin üretimi için kullanılan veya üreticinin mal ve hizmet üretimi için kullandığı toplam temiz su hesaplanarak su ayak izi ölçülebilir.

Su ayak izi ölçümü: Bir ürünün bir tonunun üretilmesi, bir tarım arazisinin bir hektarlık alanının ekilmesi, bir hizmetin 1 TL’si için sarf edilen suyun metreküp cinsinden hacmi ile ölçülür.

Kişisel su ayak izinizi hesaplamak isterseniz Yarının Suyu web sitesinden kolayca hesaplayabilirsiniz.

Türkiye’de Durum Ne?

Anadolu coğrafyası çeşitli ve zengin su kaynaklarına sahip olmasıyla insanlık tarihinde birçok insan topluluğuna ev sahipliği yapmıştır. Günümüzde ise durum pek iç açıcı görünmüyor. Nüfusun artışı, sanayinin ve ulaşım ağının gelişmesi doğrudan ve dolaylı su tüketim miktarını artırıyor. Doğal su kaynaklarının yanlış ve bilinçsizce kullanılması ülkemizi günden güne kuraklığa sürüklüyor. Artık su zengini bir ülke değiliz ve kaynaklarımız giderek azalıyor. Eğer şimdi hiçbir şey yapmazsak 2030 yılında su sıkıntısı çeken bir ülke olacağımız tahmin ediliyor.

Kişisel Su Ayak İzini Azaltmanın Yolları

Mavi gezegen olarak adlandırdığımız sularla kaplı dünyamızda ne yazık ki tatlı su kaynakları oldukça sınırlı bir alanı kaplıyor. Dünyadaki tatlı su kaynaklarının oranı %2,5 ve bu oranın da %68’inden fazlası buzulların içinde saklı. Göller ve akarsular gibi tatlı su kaynakları da dünyadaki toplam suyunun yalnızca % 1’ini oluşturuyor. Genele oranla küçücük bir alanı kaplayan tatlı su, dünyadaki bütün yaşamımızın kaynağı. Bu kaynağı siz nasıl kullanmayı tercih ediyorsunuz?

Türkiye’de bir kişi içme ve kullanma suyu amaçlı olarak günde yaklaşık 216 litre su tüketirken sanal su hesaba katıldığında bu miktar 5.416 litreye çıkmaktadır. Kişisel su tüketiminizi hesaplayarak bu değerle karşılaştırabilirsiniz. Bunun sonucunda ise tüketim tercihlerinizi gözden geçirip kendiniz ve dünya için en doğru kararı vermeye hazırsınız. Su ayak izinizi ölçüp bu farkındalığı edindikten sonra yapılmasına ihtiyaç duyulan eylemler çok da zor gelmeyecektir.

  • Artık biliyoruz ki satın aldığımız her şeyde su tüketiyoruz. Bu nedenle bir şeyleri satın almadan önce ona gerçekten ihtiyacınız olup olmadığını sorgulayarak bilinçli bir şekilde satın alma yaparak ihtiyacınızın dışında tüketimden kaçınabilirsiniz.
  • Satın alacağınız ürünlerde sürdürülebilir üretim süreçleriyle üretilen sertifikalı ürünleri tercih edebilirsiniz.
  • Tek kullanımlık ürünlerden mümkün olduğunda kaçınmalısınız. Karton bardaklar yerine termos, plastik su şişesi yerine matara kullanmanız su ayak izinizi azaltmada oldukça etkili olacaktır.
  • Her atık çöp değildir. Kağıt, cam, metal, elektronik atıklar gibi atıklarınızı ayrıştırarak geri dönüşüme katkı sunabilirsiniz.
  • Yağ atıklarınızı lavaboya dökmemelisiniz. Şişelerde biriktirerek yağ atıklarının toplandığı yerlere ulaştırabilirsiniz.
  • Sebze ve meyve, çay ve kahve atıklarını kompost edip saksılarınızda gübre olarak kullanabilirsiniz.
  • Su tasarrufu sağlayan musluk başlıkları kullanabilirsiniz.
  • Gıda kaynaklarımız önemli ölçüde su ayak izini artırmaktadır. Gıda israfından kaçınmaya özen göstermelisiniz.
  • Sebze ve meyveleri gerektiği miktarlarda alıp bozulmadan tüketmeye özen göstermelisiniz.
  • Sebze ve meyveleri yıkarken kullandığınız suyu toplayıp bulaşıklarınıza ön yıkama yapmak için kullanabilir ya da saksılarınıza dökebilirsiniz.
  • Banyo yapmadan önce suyu ısıtmaya çalışırken akan suyu toplayıp temizlikte kullanabilirsiniz.
  • Karbon ayak izinde olduğu gibi su ayak izini azaltma yollarından biri de enerjiden tasarruf etmek. Elektrikle çalışan her şeyin kullanımında tasarrufa özen göstermelisiniz.
  • Su kaynakları konusunda çalışan sivil toplum kuruluşlarına destek verebilir, bu kuruluşlarda gönüllü olabilirsiniz.

İnci Beyza Yürekli

Kaynak 1
Kaynak 2
Kaynak 3

Kapat

Potamya

Mezopotamya'dan Potamya | Türkiye

Kapat
Sepet (0)

Sepetinizde ürün bulunmuyor. Sepetinizde ürün bulunmuyor.

Potamya

Mezopotamya'dan Potamya | Türkiye





400₺ üzeri siparişlerinizde kargo ve bez çanta hediye