Dünyamızı Yeniden Canlandır!
Dünya Günü; doğanın, havanın, suyun, toprağın korunmasına dikkat çekmek üzere her yıl 22 Nisan’da kutlanmaktadır. Dünyanın doğum günü kutlaması olarak da nitelendirilir. Bugün aynı zamanda modern çevre hareketinin ortaya çıkışının da yıl dönümüdür. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde 1970 yılında çevrenin korunması adına yapılan etkinliklerle kutlanan gün şimdilerde EARTHDAY.ORG tarafından 193’ten fazla ülkede 1 milyar insanı içeren ve küresel olarak koordine edilen çok çeşitli etkinlikleri içermektedir.
Dünya Günü’ne Giden Yol
Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılan devasa büyüklükte, kurşunlu benzin tüketen ve yakıt tüketimi verimsiz otomobiller ile endüstri nedeniyle filtreden geçmeyen üretim atıkları olan gazların salınımları sonucunda oluşan hava kirliliği şehir yaşamını tehdit etmeye başlamıştı. O yıllarda, kirli havanın insan sağlığını tehdit etmesinden bihaber olan insanlar hava kirliliğini “refahın kokusu” olarak tanımlamaktaydı.
1962 yılında Rachel Carson’ın yazdığı Sessiz Bahar adlı kitap, çevre bilincinin kazanılmasında bir mihenk taşı oldu. Kitap New York Times’ın en çok satanlarından biri oldu ve 24 ülkede 500.000’den fazla basıldı. Sessiz Bahar, çevre ve kirlilik ile halk sağlığı arasındaki ayrılmaz bağlantıları ilk kez gözler önüne sermişti.
Dünya Günü’nün Ortaya Çıkışı
Dünya Günü’nün ortaya çıkması ise 1960’lı yılların sonuna denk gelmektedir. 1969 yılında San Francisco’da düzenlenen UNESCO Konferansı sırasında, küresel barış aktivisti John McConnell, Dünya’yı ve barış kavramını onurlandırmak için bir gün belirlenmesini ve bugünün ekinoks olan 21 Mart günü olmasını önerdi. John McConnell tarafından hazırlanan bildiri Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant tarafından onaylandı.
Aynı yıl Santa Barbara’da yaşanan petrol sızıntısı ve buna bağlı yaşanan doğa felaketleri genç senatör Gaylord Nelson tarafından endişeyle karşılanmıştı. Üç milyon galondan fazla petrol sızıntısı nedeniyle 10.000’den fazla deniz kuşu, yunus, fok ve deniz aslanı öldü. Halk bilincinin oluşması için önce gençlerin bilinçlenmesi gerektiğini düşünen Nelson, öğrencilerin savaş karşıtı hareketlerinden ilham alarak gençlerin bu enerjisini çevre kirliliği konusunda ortaya çıkarmak istedi. Senatör Nelson, üniversite kampüslerinde çevre kirliliğinin öğretilmesi fikrini ulusal medyaya duyurdu ve muhafazakar cumhuriyetçi kongre üyesi olan Pete McCloskey’i eş başkan olarak görev yapmaya ikna etti. Kampüs eğitimlerini organize etmesi için genç bir aktivist olan Denis Hayes organizasyonun başına geçirildi ve öğrenci katılımını en üst düzeye çıkarmak için bahar tatili ile final sınavları arasına denk gelen 22 Nisan tarihi seçildi. Nelson ve Hayes, etkinliği “Dünya Günü” olarak adlandırdı.
İlk Dünya Günü
Denis Hayes ve 85 kişilik ekibi Dünya Günü etkinliğini Amerika Birleşik Devletleri’nin tamamını kapsayacak bir farkındalık eğitimi fikrinin ötesine taşıdı. Dünya Günü, insan sağlığına ciddi etkiler bırakan ve giderek büyüyen 150 yıllık endüstriyel gelişmenin etkilerine karşı gösteri yapmak için sokaklara, parklara ve oditoryumlara çıkmaları için insanlara ilham verdi. 20 milyondan fazla insan sokaklara döküldü ve ilk Dünya Günü, insanlık tarihinde aynı gün yapılan en büyük günlük protesto olarak tarihe geçti. 20 milyon insan, Amerika Birleşik Devletleri’nin o zamanki toplam nüfusunun %10’unu oluşturmaktaydı.
Çoğunluğu üniversite öğrencilerinden oluşan protestoculara işçi sendikaları gibi topluluklar da destek verdi. Petrol sızıntılarına, çevreyi kirleten fabrikalara ve elektrik santrallerine, atık suların arıtılmamasına, zehirli çöplüklere, böcek ilaçlarına, otoyollara, vahşi yaşamın kaybına ve yaban hayatının yok olmasına karşı bireysel olarak savaşan gruplar Dünya Günü’nde birleştiler.
Walt Kelly, 1970 Dünya Günü’nü tanıtmak için kendi çizgi roman karakteri olan Pogo’nun “Düşmanla tanıştık ve o biziz.” sözüyle kirlilik karşıtı bir poster hazırladı.
İşçi lideri Walter Reuther’in liderliğindeki Otomobil İşçileri Sendikası, ilk Dünya Günü’nün finansal ve operasyonel olarak destekleyen en etkili destekçisiydi. Hayes’e göre Otomobil İşçileri Sendikası destek vermeseydi, ilk Dünya Günü muhtemelen başarısız olurdu.
1970 yılının sonunda, ilk Dünya Günü, Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı’nın kurulmasına, Ulusal Çevre Eğitimi Yasası, Mesleki Güvenlik ve Sağlık Yasası ile Temiz Hava Yasası da dahil olmak üzere, türünün ilk örneği olan çevre yasalarının kabul edilmesini sağladı. İki yıl sonra Kongre Temiz Su Yasasını kabul etti. Bundan bir yıl sonra, Nesli Tükenmekte Olan Türler Yasası ve kısa bir süre sonra da Federal Böcek İlacı, Mantar İlacı ve Kemirgen İlacı Yasası kabul edildi. Bu yasalar milyonlarca kadını, erkeği ve çocuğu hastalıklardan ve ölümden, yüzlerce canlı türünü yok olmaktan kurtarmıştır.
Dünya Günü Küreselleşiyor
Dünya Günü’nün 20. yılı olacak 1990 yılına yaklaşırken bir grup çevre lideri, gezegen için bir kez daha, büyük bir kampanya düzenlemek üzere Denis Hayes’e başvurdu. 1970’teki ilk Dünya Günü’nün aksine 20. yıl dönümü daha güçlü pazarlama araçları kullanılarak televizyon ve radyo ile daha fazla kişiye erişim sağlanarak ve milyonlarca dolarlık bütçelerle düzenlendi. Bu kez Dünya Günü, 141 ülkede 200 milyon insanı harekete geçirerek ve çevre sorunlarını dünya sahnesine taşıyarak küreselleşti. 1990 Dünya Günü, dünya çapında geri dönüşüm çabalarına büyük bir destek verdi ve Rio de Janeiro’daki 1992 Birleşmiş Milletler Dünya Zirvesi’nin yolunu açmaya yardımcı oldu. Ayrıca, ABD Başkanı Bill Clinton’ı Senatör Nelson’a, Dünya Günü’nün kurucusu olarak oynadığı rol için Birleşik Devletler’de sivillere verilen en yüksek onur olan Başkanlık Özgürlük Madalyası’nı vermesi için teşvik etti.
1990 yılındaki 20. Dünya Günü’nde dünya barışına destek vermek ve çevre sorunlarına dikkat çekmek için Everest Dağı’na Uluslararası Barış Tırmanışı gerçekleştirildi. Dünya Günü Uluslararası Barış Tırmanışı, yıllar önce Everest Dağı zirvesine çıkan ilk Amerikalı olan Jim Whittaker tarafından yönetildi ve tarihte ilk kez Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin’den dağcılar tırmanış için bir araya geldiler. Grup ayrıca, Everest Dağı’nda önceki tırmanışlardan geride bırakılan iki tondan fazla çöpü topladı, çöpler yol boyunca destek grupları tarafından dağın aşağısına taşındı.
Warner Bros. Records, 1990 yılında Kix Brooks ve Pam Tillis tarafından yazılan “Yarının Dünyası” başlıklı Dünya Günü temalı bir single yayınladı. Şarkıda Lynne, Johnny Rodriguez, Dan Seals, Les Taylor, Pam Tillis, Mac Wiseman ve Kevin Welch, Lynn Anderson, Butch Baker, Shane Barmby, Billy Hill, Suzy Bogguss, Kix Brooks, T. Graham Brown, The Burch Sisters, Holly Dunn, Foster & Lloyd, Vince Gill, William Lee Golden, Highway 101, Shelby’den vokaller yer aldı.
Dünya Günü’nün 30. ve 40. ve Yılları
Milenyum yaklaşırken, Hayes yeni bir kampanyaya öncülük etmeyi kabul etti. Odağını bu sefer küresel ısınmaya çevirdi ve temiz enerji kullanımı için baskı yaptı. 22 Nisan 2000 Dünya Günü, ilk Dünya Günü’nün tabandan gelen aktivizmiyle 1990 Dünya Günü’nün uluslararası çekiciliğini birleştirdi. 2000 yılındaki Dünya Günü, dünyadaki aktivistleri birbirine bağlamaya yardımcı olmak için internet bağlantısına sahipti. 22 Nisan geldiğinde, dünya çapında 5.000 çevre grubu, 184 ülkede yüz milyonlarca insana ulaşmıştı.
Dünya’da yaklaşık bir milyar insan 2010 yılındaki Dünya Günü’nün 40. yıl dönümü için harekete geçti. Tahminen 20.000 paydaş, yeşil bir ekonomi inşa etme adına iklim değişikliği ve diğer çevre sorunları konusunda harekete geçti. Küresel Konuşma Günü boyunca, 39’dan fazla ülkede 200’den fazla seçilmiş yetkili, sürdürülebilir yeşil ekonomiler yaratma ve karbon ayak izlerini azaltma çabaları hakkında seçmenleriyle aktif diyaloglara katıldı.
2016 Dünya Günü’nde, dönüm noktası niteliğindeki Paris AnlaşmasıABD, Çin ve diğer 120 ülke tarafından imzalandı. Bu imza, Paris’teki 2015 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda 195 ülkenin mutabakatıyla kabul edilen tarihi iklim koruma anlaşması taslağının yürürlüğe girmesi için temel bir gerekliliği karşıladı.
Dünya Günü 50. Yılında
2020 Dünya Günü, Dünya Günü’nün 50. yıl dönümüydü. COVID salgını nedeniyle yürüyüşler ve toplantılar iptal edildiğinden bütün etkinlikler çevrimiçi olarak düzenlendi. Dünya çapında, 192 ülkeden 100 milyondan fazla insan, tarihteki en büyük çevrimiçi kitle seferberliği olarak anılan 50. yıl dönümünü kutladı.
2020 Dünya Günü eğitim, inanç, plastik temizleme, vatandaş bilimi, yeniden ağaçlandırma, koruma, gıda ve tarım, sanat, yeşil şehirler ve seçmen seferberliği üzerine programlar içeriyordu. Hem küresel hem de yerel olarak hareket eden Dünya Günü takipçileri, iklim okuryazarlığını yaymak, plastik kirliliğini sona erdirmek, bitki temelli beslenmeyi benimsemek, biyolojik çeşitliliği korumak ve dünyayı yeniden ağaçlandırmak konuları üzerine odaklandı.
2021 Dünya Günü
Dünya Günü 2021 teması: Dünyamızı Yeniden Canlandır. Bu seneki konular beş ana başlık altında toplanmıştır:
- Canopy Projesi,
- Gıda ve Çevre,
- İklim Okuryazarlığı,
- Küresel Dünya Mücadelesi,
- Büyük Küresel Temizlik.
Dünya Günü haftasında, EARTHDAY.ORG ve başlıca organizatörler olan Education International, Hip Hop Caucus ve Earth Uprising tarafından iklim okuryazarlığı, çevresel adalet ve gençlerin önderlik ettiği iklim odaklı konular üzerine üç ayrı paralel iklim eylem zirvesi organize edildi.
EARTHDAY.ORG tarafından ayrıca küresel aktivistlerin, uluslararası liderlerin ve influencer’ların yer aldığı Dünya Günü canlı yayın etkinlikleri hazırlandı. 22 Nisan’daki etkinliğe EARTHDAY.ORG Youtube kanalından canlı olarak katılabilir ve 20-22 Nisan tarihleri arasındaki tüm etkinlik kayıtlarını buradan izleyebilirsiniz.
İnci Beyza Yürekli
Sepetinizde ürün bulunmuyor. 