Limit Aşımı
Yaklaşık 9 milyon farklı canlı türünün ve bu türlerin en baskını olan yedi buçuk milyar insanın yuvası olan dünyamız, sınırlı kaynaklarıyla bizi her geçen gün hayatta tutmak için direniyor. Baskın tür olan insanın doğaya verdiği zararlar gün geçtikçe artarken dünyanın kaynakları da hızla tükeniyor. 29 Temmuz 2021 tarihi itibari ile dünyanın bu yıl bizim için sunduğu kaynakları tükettik. Yani 2021 yılı için dünyanın bize sunduğu 12 aylık doğal kaynaklarımızı 7. ayın sonunda tüketmiş olduk. Bundan sonraki günler için önümüzdeki yılın kaynaklarını kullanmaya başlıyor olacağız.
Dünya Limit Aşım Günü
“Dünya Limit Aşım Günü” (World Overshoot Day), Küresel Ayak İzi Ağı (Global Footprint Network) tarafından insanlığın doğa üzerindeki yıllık talebinin, dünyanın bir yılda sağlayabileceği kapasiteyi aştığı gün olarak tanımlanıyor. 1970 yılından günümüze hesaplanan bu değerin yıllar içindeki değişimi geleceğimiz için hiç de iç açıcı görünmüyor. Son yıllarda sadece geçen sene yani 2020 senesinde öteleyebildiğimiz limit aşım gününü, bu sene yine öne çekmiş olduk. Covid-19 pandemisi sebebiyle enerji talebinde düşüşün karbon salınımını azaltması, karantina uygulamaları sonucunda ekonomik aktiviteler ile yurt içi / yurt dışı seyahatlerinin önemli ölçüde azalmış olması bu tarihin ötelenmesinde etkili oldu. 2020 yılındaki limit aşım günü 22 Ağustos tarihindeydi. Pandemi sebebiyle bütün dünyanın etkilendiği 2020 yılında, insanlık olarak beraber hareket etmenin ne kadar önemli olduğunu hep birlikte gördük. Dünyanın bir köşesinin diğer bir köşesiyle aslında ne kadar bağlantılı olduğunu, küresel sorunların bütün toplumların katılımı olmaksızın çözemeyeceğimizi anladık. Dünyamızın en büyük problemi olan iklim krizi için de aynı çabayı tüm toplumların beraber hareket ederek göstermesi gerektiğini net bir şekilde görmüş olduk.
Ekolojik Ayak İzi
Daha önce sizlere karbon ayak izi ve su ayak izi kavramlarından bahsetmiştik. Ekolojik ayak izi de bu kavramları içinde barındıran daha geniş kapsamlı bir kavram. Ekolojik ayak izi kısaca, insanları veya bir ekonomiyi desteklemek için gereken doğa miktarını ölçen bir hesaplama yöntemidir. Bu yöntem belli bir süre içerisinde üretebileceğimiz doğal kaynak miktarıyla, doğal kaynakların kendini yenileme sınırları içerisinde yaşayıp yaşamadığımızı gösterir. Ekolojik ayak izi, bireyler, şehirler, bölgeler veya tüm dünya için hesaplanabilir.
Ekolojik ayak izinin hesaplanması için öncelikle talep ve kaynak hesaplaması yapılır:
- Talep hesaplaması, bireyin veya toplumun tükettiği bitkisel veya hayvansal gıdaları, kereste ve orman ürünlerini, şehir altyapısı ve yakıt tüketimi sonucu karbondioksit emisyonlarını ölçer.
- Kaynak hesaplaması, bir şehir veya ulusun biyolojik kapasitesi, orman arazileri, tarım arazileri, hayvancılık arazileri, yerleşik araziler olmak üzere üretim arazilerini ve deniz alanlarını temsil eder.
Herhangi bir toplumun ya da dünyanın ekolojik ayak izi, o toplumun ya da dünyanın sahip olduğu biyolojik kapasitenin üzerinde ise bu durum “Ekolojik Açık” olarak adlandırılır. Limitlerimizi aşıp ekolojik açık yarattığımız zaman ise yıllık kaynaklarımızı henüz yılın yarısını tamamlamışken tüketmiş oluyoruz.
Dünya Limit Aşım Gününü Ötelemek Mümkün Mü?
Bu soruya WWF-Türkiye Genel Müdürü Aslı Pasinli’nin umut vaadeden cevabı şu şekilde: “Bu gidişatı durdurabiliriz. Limit aşımını her yıl sadece 4,5 gün ileriye atmayı başarabilirsek 2050’de tek bir gezegenin sağladığı kaynaklar bize yetebilecek. Örneğin dünyadaki gıda atığını yüzde 50 azaltabilirsek Limit Aşımı Günü’nü 11 gün ileriye atabiliriz. Küresel karbon ayak izimizi yüzde 50 azaltabilirsek Limit Aşımı tarihini 89 gün ileriye atabiliriz. Bu gidişatı tersine çevirmek mümkün. Yeter ki birlikte hareket edelim.”
İnsanlık olarak Sanayi Devrimi’nden itibaren hızla bozduğumuz doğal dengenin yarattığı olumsuz sonuçları yine kendimiz ödüyoruz. Aşırı iklim olaylarının artması, su kaynaklarının bilinçsiz kullanımı ve aşırı sıcaklıklar yüzünden yaşanan kuraklık gibi iklim krizinin etkileri her geçen gün ağırlaşmakla birlikte insan sağlığını ve hatta hayatını tehdit ediyor. Bozduğumuz dengeyi daha sağlam bir şekilde yeniden sağlamaya çabalamazsak gelecekte hepimizi çok daha kötü günler bekliyor. Bu çabayı da tüm dünya halkları olarak hep birlikte göstermemiz gerekiyor. Uluslararası sözleşmelerin daha etkin bir şekilde planlanıp hayata geçirilmesi ve
Paris İklim Anlaşması’nın bir an önce bütün ülkeler tarafından uygulanması, ülkelerin kendi kaynaklarını koruma altına alacak politikalar geliştirmesi ve bizlerin bireysel olarak su ve karbon ayak izimizi azaltarak gıda israfını önlemeye çalışmamız ekolojik açık vermemizin önüne geçebilecek.
Küresel sıcaklık artışı hedefimiz olan 1,5 °C’yi korumak için zamanımız gittikçe daralıyor. Aslı Pasinli’nin de belirttiği Global Footprint Network’ün yaptığı çalışmaya göre, bugünden itibaren Dünya Limit Aşım Günü’nü her yıl beş gün ileriye atabilirsek, 2050 yılına kadar limit aşımı gününü aralık ayının sonuna getirebiliriz.
Bireysel Olarak Yapabileceklerimiz Neler?
Öncelikle “Ben tek başıma neyi değiştirebilirim?” diye düşünmeden bilinçli bir şekilde davranmaya başlamak en önemli adım. 7,6 milyar insanın %1’i bile hayatında ufak değişiklikler yapsa çok büyük etkiler görebileceğimizden şüpheniz olmasın. Kendinizden başlayarak yapacağınız değişikliklerle etrafınızdakileri de değiştirebileceğinizi unutmayın.
- Yapacağınız her türlü alışverişin için “Buna gerçekten ihtiyacım var mı?” diye sorun kendinize. Satın aldığınız her türlü fiziksel ürünün bir süre sonra çöp olacağını ve doğaya karışacağını unutmayın. Satın aldığınız hem ürün hem de hizmetlerin karbon ve su ayak izinizi artırdığını aklınızdan çıkarmayın. Satın alınan her türlü ürün için talep ne kadar azalırsa üretim de buna paralel olarak azalır ve daha az atık, daha az karbon ve su ayak izi oluşturulur.
- Gıda alışverişlerinizi planlı bir şekilde yaparsanız henüz tüketmeden oluşacak gıda atığınızı da azaltmış olursunuz.
- Mümkün olduğunca az atık üretmeye çalışın. Geri dönüştürülebilir her türlü çöpünüzü ayırmayı ihmal etmeyin. Gıda atıklarınızı da geri dönüştürebilirsiniz veya onlardan kompost yapabilirsiniz. Giyilemeyecek durumdaki kıyafetlerinizi de kıyafet atık noktalarına götürebilirsiniz.
- Plastik atık üretiminizi sıfırlamak için özellikle çaba gösterin. Tek kullanımlık plastik şişe yerine matara taşımaya başlamak bile çok önemli bir adım.
- Elektrik tüketiminizi azaltmak için tasarruflu ampuller, elektronik aletler ve beyaz eşyalara geçiş yapabilirsiniz.
- Ulaşım için toplu taşıma araçlarını kullanabilir, daha az karbon salınımı olan metro ve tramvay gibi ulaşım araçlarını tercih edebilirsiniz. Mümkünse ulaşımınızı bisikletle ya da yürüyerek sağlamanız bu alandaki karbon salınımınızı sıfırlayacaktır.
- Yaşamımızın kaynağı ve sınırlı miktarda olan su kaynaklarımız tehlike altında. Evinizde damlatan musluklarınızı değiştirmeniz bile su tasarrufu adına büyük bir adım olacaktır. Evinizdeki bütün musluklarınızı tasarruflu musluklarla değiştirebilirsiniz. Banyoda su ısınana kadar akan suyu bir kovada toplayıp bu suyu temizlikte veya klozet için kullanabilirsiniz. Bulaşıklarınızı elde yıkamak yerine makinede yıkamak da su tasarrufu için önemli bir değişiklik.
- Kırmızı et üretimi karbon salınımında oldukça fazla bir öneme sahip olduğu için kırmızı et tüketiminizde de azaltmaya gidebilirsiniz.
- Yaşam tarzınızda yapacağınız değişikleri çevrenizdekilere de önerip etkinizi büyütebilirsiniz. Çevrenizdekilerle sınırlı kalmak istemiyorsanız bu alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak çalışabilirsiniz.
Zamanımızın sürekli daraldığını ve bir an önce ciddi bir şekilde eyleme geçmemiz gerektiği her fırsatta belirtiyoruz. Lütfen çok geç olmadan siz de harekete geçin ve yaşayabildiğimiz tek gezegeni korumak için yaşam şeklinizi daha sürdürülebilir hale getirin.
İnci Beyza Yürekli
Sepetinizde ürün bulunmuyor. 