Ayurvedadan Gelen Sağlık: Zerdeçal

Ülkemizde doğal olarak yetiştiriciliği bulunmayan ancak türk mutfağında en sevilen ve en çok tercih edilen baharatlar arasında yer alan zerdeçal, Curcuma Longa adı verilen sarı renkte, geniş çiçeklere sahip olan bir bitki türünden elde edilir. Yaklaşık 4000 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu belirtilen bu besin, yalnızca baharat olarak değil dini ve kültürel törenlerde de başrolü alan Güneydoğu Asya’nın önemli bir bitkisidir. Günümüzde ise yemekleri tatlandırmak amacıyla kullanılmasının yanı sıra gıda sanayisinde renklendirici madde olarak, sağlık üzerindeki olumlu etkilerinden dolayı ilaç olarak ve kozmetik ürünlerde esansiyel yağ olarak tercih edilir. Gelin ayurveda tıbbından günümüze kadar gelerek birçok çalışmaya konu olmuş bu mucizevi besinin faydalarını birlikte inceleyelim.

Zerdeçalın Faydaları;

1. Antioksidan ve Anti-inflamatuar Etkilere Sahiptir

Zerdeçalın içerisinde birden fazla madde bulunmasına rağmen zerdeçala asıl sarı rengini veren ve sağlık üzerinde esas olumlu etkiler oluşturan etken maddesi kurkumindir. Kurkuminin ise birçok hastalıkta gösterdiği olumlu etkileri anti-inflamatuar ve antioksidan özelliğinden kaynaklanır. Özellikle kronik hastalıkların gelişiminde önemli bir neden olan inflamasyon süreçleri üzerinde etkinlik gösteren kurkumin, Hindistanda yıllardır inflamasyon hastalıklarının tedavilerinde kullanılan bir üründür. Zerdeçal tüketimi sonucu vücuda alınan bu madde, aynı zamanda hastalık gelişmesine neden olan artmış serbest radikalleri antioksidan etkisi ile vücuttan temizler.

2. Kalp Hastalıklarına Karşı Koruyucu Bir Etki Gösterir

Kardiyovasküler hastalıklar ırk, din, dil, etnik köken, yaş, cinsiyete bakılmaksızın tüm dünyada ölümlerden en fazla sorumlu olan hastalıklardan biridir. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) 2018 verilerine bakıldığında ölümlerin % 38.4’ünden kardiyovasküler hastalıklar sorumludur. Kardiyovasküler hastalıkların ölüm nedenlerinin büyük bir kısmını oluşturması ise bu alandaki önleyici tedavilerin geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bunlardan biri ise doğal ürünlerden biri olan kurkumindir. Kurkumin kardiyovasküler hastalıklar arasında özellikle kalp krizi, kalp yetmezliği ve ateroskleroz (damar sertliği) üzerinde koruyucu bir etkiye sahiptir. Bu etkiyi ise oksidatif stres, inflamasyon ve reaktif oksijen türlerini baskılayarak oluşturur.

3. Zerdeçal Depresyona Karşı Koruma Sağlar

Güncel araştırmalar, depresyon ve kronik iltihaplanma arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. İltihaplanmanın depresyona mı yoksa tam tersi mi olduğu hala net değil ancak yine de araştırmalar, kronik iltihaplanma ve depresyonun birbirini şiddetlendirdiğini ortaya koymaktadır. Kurkumin ise yüksek antioksidan aktivitesi sayesinde kronik iltihaplanma ile savaşarak depresyon belirtilerini hafifletmeye yardımcı bir ajandır.

Zerdeçalın bu hastalıklar dışında günümüz dünyasının savaştığı covid-19 sürecinde anti-inflamatuar ve antioksidan aktivitelerinden dolayı önemli derece destekleyici bir rolü olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.

Günlük Zerdeçal Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır ?

EFSA yani Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi zerdeçalın olumlu sağlık etkileri oluşturabilmesi için günlük olarak 0-3 mg/kg dozunda tüketilmesini önermiştir. Toz, kapsül, sıvı, tentür ve çay gibi bir çok farklı formda tüketilebilecek olan zerdeçal, kök formu için 1-3 gram arasında, toz hali için ise 400-600 mg olacak şekilde günde 2-3 kez alınabilir. Daha yüksek dozlarda alındığında mide bulantısı, kusma, ishal, karın krampları gibi gastrointestinal semptomlara neden olabileceği unutulmamalıdır. Aynı zamanda direk deriye uygulanması sonucu alerjik etkiler oluşturarak dermatit ve ürtiker oluşmasına sebep olan bu besin, gebelik ve emzirme döneminde olan kadınlarda ve küçük yaştaki çocuklarda bilimsel olarak kullanım miktarı tam olarak bilinmediği için sakınılmalıdır.

Özetle zerdeçalın birçok kronik hastalıkta olumlu etkilerine ilişkin verilerin oldukça sağlam olduğu ve son zamanlarda çok büyük fayda gösteren çalışmaları olduğu belirlenmiştir. Özellikle cilt sağlığı, solunum sistemi hastalıkları, sindirim sistemi rahatsızlıkları, dolaşım sistemi ve nörolojik hastalıklarda etkinliği kanıtlanan zerdeçal oldukça güvenilir ve düşük maliyetli olan, gelecekte oluşabilecek birçok hastalık için ise olumlu etkiler vaat eden bir özelliktedir. Bu nedenle mutfağınızda zerdeçala yer vermeyi unutmayın.