Tarımda Kimyasal Mücadele: Pestisitler

Dünya nüfusu hızla artarken yüz ölçümü değişmemekte aksine konut alanlarının büyütülmesi, yeni fabrikalar ve yolların yapılması gibi faaliyetler ile tarım için oldukça elverişli alanların giderek azalmasına sebep olunmaktadır. Bu azalmanın engellenmesi için en ideal yol birim alandan elde edilen verimliliğin arttırılması iken bu durumda gerçekleştirilecek ilk adım ise üretimde girdilerin (pestisitler) kullanılmasıdır.

Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yüksek oranlarda kullanılmaya başlanan girdilerin başında tarım ilaçları gelir. O dönemlerde kullanılan girdiler ile çevre ve insan sağlığı pek fazla dikkate alınmazken günümüzde bitkisel üretimdeki zararlı organizmalarla mücadelede insan sağlığı, çevre ve doğal denge dikkate alınarak tüm mücadele metotlarının uyum içinde uygulandığı yöntemler önem kazanmıştır.

Genel olarak kimyasal mücadele; bitkilerde ekonomik kayba neden olan zararlı organizmalarla öldürme etkisine sahip sentetik veya doğal yollarla elde edilmiş kimyasallar kullanılarak yapılan mücadeledir. Pestisit adı verilen bu ürünler ile gerçekleştirilen üretimlerde yüksek oranlarda verimlilik sağlanırken son derece önemli insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı riskleri oluşturabileceği de bilinmelidir. Bu nedenle tarım ilacı olarak bilinen ve pestisit olarak adlandırılan bu kimyasallar, dünyadaki en gelişmiş kontrol ve denetim sistemlerine tabi olarak üretilir ve satılır.

Pestisit kullanımında diğer önemli bir konu ise tüketiciye ve çalışan bireylere yansıyabilecek sağlık riskleri oluşturmasıdır. Pestisitlerin insanlarda toksik olmaları nedeniyle mücadelede çalışan herkesin bunların kullanımı sırasında meydana gelebilecek potansiyel zarardan sakınmaları gerekir.

İnsan sağlığında risk oluşturan durumlar özellikle pestisitlerin gıdalara kontamine olması, taşıma sırasında dikkatsiz davranılması, toplumda pestisit toksisitesine yönelik bilincin tam olarak oluşmaması, yıkanmamış pestisit kaplarının tekrar tekrar kullanılması gibi sebepler ile oluşmaktadır.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2015 yılı verilerine göre, dünyada birim alanda kullanılan tarım ilacı miktarı hektara 4,91 kg, AB’de ise 2.69 kg’dır. Türkiye’de ise aynı yılın verilerine göre yaklaşık 1.63 kg/ha olduğu görülmektedir ve bu miktarın yarıdan fazlası sadece Akdeniz ve Ege bölgelerinde gerçekleşmektedir.

Türkiye’de dünya ortalamasına göre daha az miktarlarda tarım ilacı kullanılıyor olması insan ve çevre sağlığı açısında olumlu gibi gözükse de tarım ilaçlarında uygulayan kişinin yapmış olduğu küçük ölçekteki uygulama hataları dahi durumu dezavantaja çevirebilmektedir.

Bu dezavantajlar arasında en önemlisi insan sağlığı üzerinde kanser, doğum anomalileri, sinir sistemi zararları ve uzun dönemde oluşan yan etkilere neden olması iken çevre kirliliği oluşturması, aşırı buharlaşabiliyor olması sebebi ile havayı kirletmesi, aşırı pestisit kullanımı sonucu bitkilere zarar vererek sonucun başarısız olması ve toksik maddeler içermesi olarak sıralanabilir.

Pestisitlerin bu dezavantajlarının engellenmesi için;

• Kimyasal mücadele içerisinde çevre ve insan sağlığı açısından olabildiğince düşük riskli pestisitler kullanılmalı,
• Kullanılan pestisitler yasalar ile belirtilmiş olan dozlarda ve ilk etkisi kuvvetli ancak kalıcılığı düşük olacak şekilde uygulanmalıdır.
• Çevre ve insanı tek bir sistem olarak gören sürdürülebilir tarım uygulanmalı,
• Son ilaçlama ile hasat arasındaki süreye çok dikkat edilerek uygulama aletinin bakım ve kalibrasyonu mutlaka yaptırılmalıdır.

Kısacası tarımsal sistemin verimliliği olarak görülen pestisit kullanımının olumsuz etkilerinden kaçınmak için tarımsal mücadelenin bilinçli olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca elde edilen tarım ürünlerindeki kalıntı sorunlarının önüne geçmek adına mutlaka son üründe analiz metotları uygulanmalı, çevre ve insan sağlığı hiçe sayılmamalıdır.

Dyt. Sena Çetin